Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Głogowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2012 roku

Sąd Rejonowy w Głogowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Michał Gabrysz

Protokolant: Monika Mikicka

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2012 roku w Głogowie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. M.

przeciwko Powiatowi (...)

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej Powiatu (...) na rzecz powoda R. M. kwotę 425 złotych (czterysta dwadzieścia pięć złotych) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od tej kwoty od dnia 12 czerwca 2012 roku do dnia zapłaty,

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 107 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1417/12

UZASADNIENIE

Powód R. M. domagał się zasądzenia od strony pozwanej Powiatu (...) kwoty 425 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 12 czerwca 2012 r. oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż żądana kwota stanowi nienależnie pobraną przez pozwanego część opłaty za wydanie karty pojazdu w wysokości 425 zł na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. Nr 137, poz. 1310), stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą uiszczoną na podstawie powołanego rozporządzenia a opłatą w wysokości 75 zł, przewidzianą w aktualnie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 marca 2006 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. Nr 59, poz. 421).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 18 września 2012 r. strona pozwana wniosła o odrzucenie pozwu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej oraz – na wypadek przyjęcia dopuszczalności drogi sądowej – o oddalenie powództwa. Uzasadniając to żądanie strona pozwana wskazała, iż pobranie od powoda opłaty za wydanie karty pojazdu w wysokości 500 zł miało miejsce, gdy jeszcze, z uwagi na odroczenie terminu utraty mocy obowiązującej dokonane wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 r., U 6/04, przepis art. § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. obowiązywał. Podniosła również, iż nie jest już wzbogacona, gdyż wpłaconą przez powoda opłatę za wydanie karty pojazdu zużyła na realizację podstawowych zadań ustawowych z zakresu administracji rządowej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8 lipca 2005 r. Wydział Komunikacji Starostwa Powiatowego w G. wydał powodowi R. M. kartę pojazdu dla samochodu osobowego marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...), który powód nabył na terenie Unii Europejskiej.

Za wydanie karty pojazdu powód uiścił na rzecz strony pozwanej kwotę 500 zł.

- okoliczności bezsporne -

Pismem z dnia 4 czerwca 2012 r., doręczonym tego samego dnia, powód wezwał stronę pozwaną do zwrotu kwoty 425 zł tytułem nienależnie pobranej opłaty za wydanie karty pojazdu w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

Dowód:

-

wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 8-9;

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Okoliczności faktyczne sprawy były bezsporne.

Jak wiadomo, wyrokiem z dnia 17 stycznia 2006 r., U 6/04 (Dz. U. Nr 15, poz. 483) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. Nr 137, poz. 1310) jest niezgodny z art. 77 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602) oraz z art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji, oraz że przepis ten utracił moc obowiązującą z dniem 1 maja 2006 r.

Przepis § 1 ust. 1 powołanego rozporządzenia Ministra Infrastruktury był także przedmiotem kontroli Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, który w postanowieniu z dnia 10 grudnia 2007 r. w sprawie C-134/07 (Dz. U. UE C 64, poz. 15) uznał go za naruszający art. 90 TWE w zakresie, w jakim przewiduje pobranie opłaty za wydanie karty pojazdu w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie nakazuje pobrania takiej opłaty w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeżeli został on już tam zarejestrowany. Powołany przepis narusza zatem wynikający z art. 90 TWE zakaz nakładania na towary z innych państw członkowskich jakichkolwiek podatków wewnętrznych wyższych od tych, jakim podlegają takie same produkty krajowe.

Na tle wydanych orzeczeń wyłonił się problem, czy w związku z odroczeniem przez Trybunał Konstytucyjny do dnia 1 maja 2006 r. utraty mocy obowiązującej przepisu § 1 ust.1 powołanego rozporządzenia dopuszczalne jest dochodzenie zwrotu tej opłaty, jeżeli pobrana została przed tą datą, oraz czy podstawę taką, niezależną od skutków orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, może stanowić wyłącznie naruszenie prawa wspólnotowego, stwierdzone postanowieniem Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 10 grudnia 2007 r.

W pełni zgodzić się należy z poglądem Sądu Najwyższego zajętym w uzasadnieniu uchwały z dnia 16 maja 2007 r., III CZP 35/07 (OSNC 2008, nr 7-8, poz. 72), iż w przypadku sprzeczności przepisu regulującego pobieranie opłaty za kartę pojazdu z prawem wspólnotowym ocena, że skutki wyroku Trybunału Konstytucyjnego odraczającego utratę mocy obowiązującej przepisu mają charakter prospektywny, nie wyłącza możliwości dochodzenia roszczenia związanego z pobraniem takiej opłaty. Jednocześnie Sąd Najwyższy przyjął, że dla dochodzenia roszczenia o zapłatę, którego podstawę stanowi nienależne pobranie opłaty za wydanie karty pojazdu, określonej w § 1 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 lipca 2003 r., droga sądowa jest dopuszczalna (por. także uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów NSA z dnia 4 lutego 2008 r., I OPS 3/07, OSP 2008, nr 5, poz. 51). Za uznaniem dopuszczalności drogi sądowej w niniejszej sprawie przemawiało ugruntowane w ostatnich latach w orzecznictwie sądowym szerokie, znajdujące konstytucyjne uzasadnienie, pojmowanie „sprawy cywilnej”. Sama kwalifikacja przedmiotu sporu jako należności publicznoprawnej nie przesądza o niedopuszczalności drogi sądowej. Roszczenia cywilnoprawne mogą wynikać z różnych źródeł, nie można zatem przyjąć, iż źródło przesądza o charakterze stosunku prawnego, którego ochrony na drodze sądowej domaga się powód. Także między osobami pozostającymi w stosunku cechującym się brakiem równorzędności może dojść do ukształtowania więzi, w której podmioty te mają równy status. Istotne jest natomiast, czy zdarzenie prawne, na którym powód opiera żądanie udzielenia ochrony sądowej, wywołuje konsekwencje cywilnoprawne. Do takich zdarzeń może należeć w szczególności uzyskanie bezpodstawnego wzbogacenia kosztem innej osoby (por. przede wszystkim wyrok TK z dnia 10 lipca 2000 r., SK 12/99, (...) Zb. Urz. 2000, nr 5, poz. 143, uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 12 marca 2003 r., III CZP 85/02, OSNC 2003, nr 10, poz. 129 oraz wyrok SN z dnia 28 października 2010 r., II CSK 227/10, OSNC-ZD 2011, nr A, poz. 23 i cytowane tam orzecznictwo). Z uwagi na brak przepisów przejściowych regulujących kwestię realizacji roszczeń o zwrot niesłusznie pobranej opłaty za wydanie karty pojazdu, powstałych przed wejściem w życie ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240), oceny o dopuszczalności drogi sądowej w niniejszej sprawie nie zmienia – wbrew odmiennym wywodom strony pozwanej – treść przepisów art. 60 pkt 7 i art. 67 powołanej ustawy w związku z art. 115 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240; por. uchwałę SN z dnia 6 czerwca 2012 r., III CZP 24/12).

Pogląd, że stwierdzone przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich naruszenie przez przepisy krajowe prawa wspólnotowego może stanowić samodzielną podstawę dochodzenia zwrotu niesłusznie pobranej opłaty za kartę pojazdu, niezależną od skutków orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, nie powinien budzić wątpliwości, a jego dostatecznym uzasadnieniem jest wynikająca z art. 10 TWE zasada bezpośredniości i pierwszeństwa prawa wspólnotowego. Słuszność tego poglądu przesądził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 2010 r., III CZP 37/10 (OSNC 2011, nr 1, poz. 2), stwierdzając, że „zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego zobowiązuje organ administracyjny do stosowania prawa wspólnotowego i odstąpienia od stosowania sprzecznych z nim przepisów krajowych, niezależnie od wyroku krajowego sądu konstytucyjnego” oraz że powołane wyżej postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 10 grudnia 2007 r. „ma skutek ex tunc, tj. wywołuje skutek retroaktywny. W świetle tego postanowienia nakładanie opłaty za kartę pojazdu było sprzeczne z prawem unijnym i było z nim sprzeczne od samego początku. Oznacza to, że kupujący nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty”.

Akcentowana przez stronę pozwaną okoliczność, iż do pobrania opłaty za wydanie karty pojazdu doszło w okresie, gdy mocy obowiązującej nie utracił jeszcze przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r., mogłaby mieć znaczenie, gdyby adresatem roszczenia był Skarb Państwa (por. uchwałę SN z dnia 7 grudnia 2007 r., III CZP 125/07, OSNC 2008, nr 12, poz. 138). Korzystając z przysługującego prawa wyboru (art. 414 k.c.) powód skierował jednak swoje roszczenie wobec pozwanego, przyjmując za podstawę prawną dochodzonego roszczenia przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (nienależnym świadczeniu), a nie o obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym.

Nie mógł odnieść zamierzonego skutku argument strony pozwanej, że obowiązek zwrotu powodowi otrzymanej korzyści majątkowej wygasł, gdyż korzyść ta została zużyta w taki sposób, iż strona pozwana nie jest już wzbogacona. Wzbogaceniem jest nie tylko zwiększenie się aktywów, lecz także zmniejszenie się pasywów. Wzbogacenie może zatem polegać na zaoszczędzeniu wydatku. Oceniając możliwość zastosowania w danej sprawie przepisu art. 409 k.c. przyjąć należy, iż wzbogacenie ma miejsce wtedy, gdy majątek tego, kto korzyść uzyskał, w chwili zamknięcia rozprawy jest większy niż byłby, gdyby nie doszło do bezpodstawnego wzbogacenia. Nie oznacza to jednak konieczności istnienia w majątku wzbogaconego korzyści w pierwotnej postaci (por. P. Księżak „Bezpodstawne wzbogacenie – art. 405-414 KC. Komentarz”, Warszawa 2007, s. 144). W majątku danej osoby może nie być korzyści pierwotnie uzyskanej, lecz może istnieć wzbogacenie polegające na zaoszczędzeniu planowanego wydatku. Nie można zatem mówić o utracie wzbogacenia, jeżeli wzbogacony zużył korzyść w taki sposób, że zaoszczędził sobie wydatku. Wzbogaconym jest nadal ten, kto zużył korzyść na pokrycie wydatków koniecznych, takich jak zapłata długu czy podatku (por. P. Księżak, op. cit., s. 147 i powołana tam literatura). Przeznaczając środki wpłacone przez powoda tytułem opłaty za wydanie karty pojazdu na – jak wskazano w sprzeciwie od nakazu zapłaty – „realizację podstawowych zadań ustawowych z zakresu administracji rządowej” strona pozwana zaoszczędziła sobie koniecznego wydatku. Tym samym nadal pozostaje wzbogacona, jako że tego typu korzyści nie można z istoty swej zużyć. W konsekwencji nie sposób przyjąć, że obowiązek zwrotu bezpodstawnie uzyskanej korzyści wygasł.

Z przedstawionych względów orzeczono, jak w punkcie I sentencji wyroku. Podstawę prawną zasądzonych odsetek za opóźnienie stanowiły przepisy art. 481 § 1 i 2 w zw. z art. 455 k.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu wydano na podstawie art. 98, 99, 108 § 1 k.p.c., art. 108 u.k.s.c. oraz § 6 pkt 1 w zw. z § 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349).